ಭಾರತೀಯ
ಕಾಲ ಮಾಪನ
ಭಾರತೀಯ ಕಾಲ
ಮಾಪನವು ಒಂದು ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು
ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು,
ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು
ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಕಾಲಚಕ್ರಗಳವರೆಗೆ
ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಸಮಯವನ್ನು ಅಳೆಯುವ
ಸಾಧನವಾಗಿರದೆ, ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಧರ್ಮ
ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ
ಆಳವಾದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ನಾವು
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಸೆಕೆಂಡು, ನಿಮಿಷ,
ಗಂಟೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ
ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾದ ಕಾಲಗಣನೆಯ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ
ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ, ನಾವು
ಭಾರತೀಯ ಕಾಲ ಮಾಪನದ
ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳನ್ನು, ಅವುಗಳ
ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಕಾಲಗಣನೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವುಗಳ
ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಅರಿಯೋಣ.
ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ
ಕಾಲ ವಿಭಾಗಗಳು: ಭಾರತೀಯ
ಕಾಲಗಣನೆಯು ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕಾಲದ
ಅಳತೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ:
- ತ್ರುಟಿ: ಇದು ಕಾಲದ ಅತ್ಯಂತ ಚಿಕ್ಕ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದರ ಅಳತೆ ಆಧುನಿಕ ಸೆಕೆಂಡಿನ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ (೧ ತ್ರುಟಿ = ೧/೩೩,೭೫೦ ಸೆಕೆಂಡ್).
- ತತ್ವರ: ೧೦೦ ತ್ರುಟಿಗಳು ಒಂದು ತತ್ವರಕ್ಕೆ ಸಮ.
- ನಿಮೇಷ: ೩೦ ತತ್ವರಗಳು ಒಂದು ನಿಮೇಷಕ್ಕೆ ಸಮ. ಇದನ್ನು ಕಣ್ಣು ಮಿಟುಕಿಸುವ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು.
- ಕಾಷ್ಟಾ: ೧೮ ನಿಮೇಷಗಳು ಒಂದು ಕಾಷ್ಟಾಕ್ಕೆ ಸಮ.
- ಕಲೆ: ೩೦ ಕಾಷ್ಟಾಗಳು ಒಂದು ಕಲೆಗೆ ಸಮ. ಒಂದು ಕಲೆಯು ಸುಮಾರು ೪೮ ಸೆಕೆಂಡುಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಈ
ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಭಾಗಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ
ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿವೆ.
ದೈನಂದಿನ
ಕಾಲ ಮಾಪನ: ನಮ್ಮ
ದೈನಂದಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ
ನಾವು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ಕಾಲದ
ವಿಭಾಗಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
- ಕ್ಷಣ
(Kshana): ಅತಿ ಕ್ಷಿಪ್ರವಾದ ಕಾಲಮಾನ, ಕ್ಷಣಿಕ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. "ನೀವು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ನಿಲ್ಲಿ, ನಾನು ಒಂದು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತೇನೆ" ಎಂಬ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. "ಕ್ಷಣ ಚಿತ್ತ, ಕ್ಷಣ ಪಿತ್ತ" ಎಂಬ ಗಾದೆಯು ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಗುಣವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
- ನಿಮಿಷ
(Nimisha): ಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಒಂದು ನಿಮಿಷವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.
- ಸೆಕೆಂಡು
(Second): ಆಧುನಿಕ ಕಾಲಮಾಪನದ ಮೂಲ ಘಟಕ. ನಿಮಿಷವನ್ನು ೬೦ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಸೆಕೆಂಡ್‌ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ, ೧ ಸೆಕೆಂಡು ಸುಮಾರು ೩೩,೭೫೦ ತ್ರುಟಿಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ೧೧.೨೫ ನಿಮೇಷಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
- ಘಂಟೆ
(Ghante): ೬೦ ನಿಮಿಷಗಳು ಒಂದು ಘಂಟೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಘಂಟೆಯು ಸುಮಾರು ೧
೧/೪ ಮುಹೂರ್ತಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
- ದಿನ
(Dina) / ಅಹೋರಾತ್ರಿ (Ahoratra):
೨೪ ಗಂಟೆಗಳ ಒಂದು ಚಕ್ರ, ಹಗಲು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ೩೦ ಮಹೂರ್ತಗಳು ಒಂದು ಅಹೋರಾತ್ರಿಗೆ ಸಮಾನ.
- ವಾರ
(Vaara): ಏಳು ದಿನಗಳ ಗುಂಪು (ಭಾನುವಾರ, ಸೋಮವಾರ, ಮಂಗಳವಾರ, ಬುಧವಾರ, ಗುರುವಾರ, ಶುಕ್ರವಾರ, ಶನಿವಾರ).
ಖಗೋಳ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ
ಕಾಲ ಮಾಪನ:
ಭಾರತೀಯ ಕಾಲಗಣನೆಯು ಖಗೋಳ
ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು
ಆಧರಿಸಿದ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಮಾಪನಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:
- ಮುಹೂರ್ತ
(Muhurta): ಸುಮಾರು ೪೮ ನಿಮಿಷಗಳ ಅವಧಿ. ಒಂದು ದಿನವನ್ನು ೩೦ ಮುಹೂರ್ತಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಶುಭ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಕಾಲವಾಗಿದ್ದು, ಹೋರೋಸ್ಕೋಪ್ ಮತ್ತು ಪಂಚಾಂಗದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.
- ಪಾಕ್ಷಿಕ
(Pakshika): ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಅವಧಿ, ಚಂದ್ರನ ಹಂತಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಎರಡು ವಿಧ (ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷ - ಹುಣ್ಣಿಮೆಯತ್ತ ಸಾಗುವ ಅವಧಿ, ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ ಪಕ್ಷ - ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯತ್ತ ಸಾಗುವ ಅವಧಿ).
- ತಿಂಗಳು
(Tingalu) / ಮಾಸ (Maasa):
ಸುಮಾರು ೩೦ ದಿನಗಳ ಅವಧಿ, ಚಂದ್ರನ ಒಂದು ಸುತ್ತಿನ ಅವಧಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ೧೨ ಚಂದ್ರಮಾನ ತಿಂಗಳುಗಳಿವೆ (ಚೈತ್ರ, ವೈಶಾಖ, ಜ್ಯೇಷ್ಠ, ಆಷಾಢ, ಶ್ರಾವಣ, ಭಾದ್ರಪದ, ಆಶ್ವಯುಜ, ಕಾರ್ತಿಕ, ಮಾರ್ಗಶಿರ, ಪುಷ್ಯ, ಮಾಘ, ಫಾಲ್ಗುಣ).
- ಋತು
(Rutu): ವರ್ಷದ ವಿಭಿನ್ನ ಹವಾಮಾನ ಅವಧಿಗಳು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರು ಋತುಗಳಿವೆ (ವಸಂತ, ಗ್ರೀಷ್ಮ, ವರ್ಷ, ಶರತ್, ಹೇಮಂತ ಮತ್ತು ಶಿಶಿರ), ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಋತುವೂ ಎರಡು ಚಾಂದ್ರಮಾನ ಮಾಸಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
- ಅಯನ
(Ayana): ಸೂರ್ಯನ ಚಲನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಆರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿ. ಎರಡು ಅಯನಗಳಿವೆ - ಉತ್ತರಾಯಣ (ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯವರೆಗೆ) ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾಯಣ (ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯವರೆಗೆ).
- ವರ್ಷ
(Varsha) / ಸಂವತ್ಸರ (Samvatsara):
ಭೂಮಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಸುತ್ತು ಬರುವ ಅವಧಿ (ಸುಮಾರು ೩೬೫.೨೫ ದಿನಗಳು). ಚಾಂದ್ರಮಾನ ವರ್ಷವನ್ನು ಸಂವತ್ಸರ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ೬೦ ಸಂವತ್ಸರಗಳ ಒಂದು ಚಕ್ರವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ ಯುಗಾದಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ವರ್ಷ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
- ಯುಗ
(Yuga): ದೀರ್ಘವಾದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಯುಗಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ: ಕೃತಯುಗ, ತ್ರೇತಾಯುಗ, ದ್ವಾಪರಯುಗ ಮತ್ತು ಕಲಿಯುಗ. ಒಂದು ಮಹಾಯುಗವು ೪೩,೨೦,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
- ಮನ್ವಂತರ
(Manvantara): ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಬಹಳ ದೀರ್ಘವಾದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಒಂದು ಮನ್ವಂತರವು ೩೦೬,೭೨೦,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಮನು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುವ ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ ಒಂದು ದಿನದಲ್ಲಿ ೧೪ ಮನ್ವಂತರಗಳಿವೆ. ನಾವು ಪ್ರಸ್ತುತ ವೈವಸ್ವತ ಮನ್ವಂತರದಲ್ಲಿದ್ದೇವೆ.
- ಕಲ್ಪ
(Kalpa): ಬ್ರಹ್ಮನ ಒಂದು ಹಗಲು. ಒಂದು ಕಲ್ಪವು ೧೦೦೦ ಮಹಾಯುಗಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ೧೪ ಮನ್ವಂತರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ ಅಹೋರಾತ್ರಿಯು ಎರಡು ಕಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ ಆಯಸ್ಸು ಅವನ ದಿನಮಾನದ ಪ್ರಕಾರ ೧೦೦ ವರ್ಷಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಧುನಿಕ
ಕಾಲಗಣನೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆ:
ನಾವು ಇಂದು
ಬಳಸುವ ಸೆಕೆಂಡು, ನಿಮಿಷ
ಮತ್ತು ಗಂಟೆಗಳಂತಹ ಆಧುನಿಕ
ಕಾಲಗಣನೆಯ ಘಟಕಗಳು ಭಾರತೀಯ ಕಾಲ
ಮಾಪನದೊಂದಿಗೆ ನೇರವಾದ ಮತ್ತು ನಿಖರವಾದ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
- ೧ ಕಲೆ = ೪೮ ಸೆಕೆಂಡುಗಳು
- ೧ ಮುಹೂರ್ತ = ೪೮ ನಿಮಿಷಗಳು
- ೧ ಘಟಿ = ೨೪ ನಿಮಿಷಗಳು
ಹೀಗೆ, ಭಾರತೀಯ
ಕಾಲ ಮಾಪನವು ಕೇವಲ
ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರದೆ, ಒಂದು
ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು
ಗಮನಿಸಬಹುದು. ವಿಕ್ರಮ ಸಂವತ್: ಈ ಕಾಲಗಣನೆಯು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೫೭ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ೨೦೨೫ ರಲ್ಲಿ ವಿಕ್ರಮ ಸಂವತ್ ೨೦೮೨ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ಸನಾತನ ಕಾಲಂಡರ್ (ವಿಕ್ರಮ ಸಂವತ್ ಪ್ರಕಾರ) ಆಧುನಿಕ ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ಗಿಂತ ೫೭ ವರ್ಷ ಮುಂದಿದೆ. ಶಕ ಸಂವತ್:
ಈ ಕಾಲಗಣನೆಯು ಕ್ರಿ.ಶ. ೭೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ೨೦೨೫ ರಲ್ಲಿ ಶಕ ಸಂವತ್ ೧೯೪೭ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ಸನಾತನ ಕಾಲಂಡರ್ (ಶಕ ಸಂವತ್ ಪ್ರಕಾರ) ಆಧುನಿಕ ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ಗಿಂತ ೭೮ ವರ್ಷ ಹಿಂದಿದೆ.
ಕೊನೆಯ ಮಾತು:
ಭಾರತೀಯ ಕಾಲ
ಮಾಪನವು ಸಮಯವನ್ನು ಅಳೆಯುವ
ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಮತ್ತು
ಆಳವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು
ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಚಕ್ರಗಳವರೆಗೆ ಕಾಲವನ್ನು ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ
ವಿಭಜನೆಗಳು ಕೇವಲ ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ
ಅವು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಧರ್ಮ
ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಆಳವಾಗಿ
ಬೆರೆತುಹೋಗಿವೆ. ಕಾಲವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು
ಮತ್ತು ವಿಂಗಡಿಸುವುದು ನಮ್ಮ
ಜಗತ್ತನ್ನು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಹಾಯ
ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ. ಸಂಕಲನ - ಡಾ| ಶಿ.ವಿ.ವಿರಕ್ತಮಠ
